طرحواره نقص و شرم چیست؟
طرحواره نقص و شرم به انگلیسی: Scheme of defects and shame است. طرحواره نقص و شرم از آن دسته از طرح واره های بنیادی است که زندگی فرد را در تمام جنبه ها تحت تاثیر قرار می دهد و در اصل یکی از آثار عزت نفس تضعیف شده است. افراد با طرح واره نقص و شرم، عمیقا بر این باورند که، افرادی ناقص، معیوب، حقیر، بد، بی ارزش یا دوست نداشتنی اند. طبیعی است که این افراد در اعماق وجودشان همیشه احساس شرمندگی می کنند. برخی به این احساس واقف اند و برخی دیگر آنچنان سالها برای مخفی کردن آن از دیگران تلاش کرده اند که، حتی خودشان هم فراموش کرده اند این احساس شرمندگی است که، آنها را عذاب میدهد.
اگر پای صحبت برخی از افراد مبتلا به طرحواره نقص و شرم بنشینید در اغلب موارد، آنها حتی نمی دانند چه عیب و نقصی دارند که خود را به خاطر آن تا این حد منفور می دانند. این افراد تمام مدت احساس بی کفایتی می کنند و همیشه ترس از این دارند که نقص هایشان رو شود و در مقابل دیگران تحقیر شوند. فکرش را بکنید زندگی با چنین حسی تا چه اندازه می تواند آزار دهنده باشد.
دستاورد دوست عزیزی از همراهان راز موفقیت به نقل قول از خودشان:
«خودکم بینی داشتم و حالم خیلی بد بود… شاید باورتون نشه استاد ولی شما یه معجزه بودین برای من… دو جلسه اول دوره پرواز برای من معجزه بود و تغییرات من غیرقابل تصور هست»
برای دیدن نتایج و دستاورد های دوستان راز موفقیتی ما کلیک کنید.
رفتارهای شاخص افراد با طرحواره نقص و شرم عبارتند از:
۱-از برقراری ارتباط و رابطه با دیگران به شدت می ترسند.
۲-خود را انسانی سرشار از صفات منفی می دانند و هیچ نقطه مثبتی در وجود خود پیدا نمیکنند.
۳-همواره از این موضوع که دیگران به ضعف هایشان پی ببرند و آنها رذا تحقیر کنند می ترسند.
۴-احساس نقص و بی کفایتی در روابط، ازدواج را به کاری وحشتناک و نشدنی برای آنها تبدیل کرده است.
دستاورد دوست عزیزی از همراهان راز موفقیت به نقل قول از خودشان:
«تغییراتی که داشتم بینظیر بود.. خود کم بین بودم، اصلا نمیتونستم جلوی جمع حرف بزنم، انقدر تغییر کردم که همه بهم گفتن که چقدر تغییر کردم… زندگیم جهشی تغییر کرد… الان به همه میگم تمرینات و تجربه های استاد جولایی مو لای درزش نمیره»
برای دیدن نتایج و دستاورد های دوستان راز موفقیتی ما کلیک کنید.
طبقه دوم حوزه خودگردانی و عملکرد مختل شده
حوزه خودگرانی و عملکرد مختل شده میتواند شامل هر اقدامی از جانب نزدیکان کودک باشد که، توانایی فرد برای جدا شدن از خانواده و داشتن عملکردی مستقل را مختل کرده است. عموم افرادی که طرح واره هایشان در این حوزه قرار دارد اتفاقا والدین مهربان و دلسوزی داشتند که به قول معروف: هرکاری می کردند تا آب در دل کودکشان تکان نخورد. این والدین با حمایت بیش از اندازه هرگونه عملکرد مستقلی را در فرزندشان کشته اند. در طرحواره درمانی این حوزه از طرحواره درمانی هیجانی و کارگاه طرحواره درمانی استفاده می شود. جلوتر به بررسی اینکه طرحواره درمانی هیجانی چیست می پردازیم. همچنین برای آشنایی با اینکه کارگاه طرحواره درمانی چیست پیشنهاد می کنیم به دوره مینی پرواز مراجعه کنید. این دوره بخش کوچکی از دوره پرواز است که در آن به تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس در افراد پرداخته ایم.طرح واره های این حوزه عبارتند از:
طرحواره وابستگی و بی کفایتی چیست؟
افراد گرفتار در طرحواره وابستگی و بی کفایتی، یا بر این باوراند که افرادی درمانده و نیازمند به حمایت دیگران هستند و یا خودشان را افرادی درمانده و کودک وار نشان میدهند تا دیگران مسولیت زندگی آنها را به عهده بگیرند. افراد با چنین تله زندگی معمولا با ترس و وحشت زیادی زندگی می کنند و توانایی انجام هیچ کاری را به تنهایی ندارند اجازه بدید طرحواره وابستگی را با یک مثال برایتان توضیح دهم.
طرحواره وابستگی و بی کفایتی دو بعد اصلی دارد:
اولین بعد این طرح واره، احساس بی کفایتی است. چنین بیمارانی، حتی برای تصمیمات روزمره، نمیتوانند به قضاوت های خود اعتماد کنند. بر این باور هستند که توان تصمیم گیری ندارند و تصمیمات اشتباهی می گیرند. از هرگونه تغییری هراس دارند و میخواهند در همان محیط آشنای گذشته باقی بمانند. از شروع کردن کارهای جدید به تنهایی و حتی در موارد حاد تر از قرار گرفتن در هر موقیت جدیدی به شدت نفرت دارند
دومین بعد این طرح واره احساس وابستگی است. در عموم موارد احساس وابستگی به دنبال احساس بی کفایتی است اما، هستند مواردی که بدون اینکه احساس بی کفایتی کنند، به دیگران برای حل مشکلات خود وابسته هستند. این افراد احساس کودکی را دارند که در همه موارد نیاز من والدی است تا از او مراقبت کند.
رفتارهای شاخص افراد با طرحواره وابستگی و بی کفایتی:
۱-همواره به دنبال کسی هستند تا در کارها، به آنها کمک کند.
۲-مدام از دیگران نظرخواهی میکنند و سوال میپرسند که چگونه یک کار را انجام دهند.
۳-توانایی انجام بسیاری از کارها نظیر سفر رفتن و … را به تنهایی ندارند.
۴-در مدیریت مالی افرادی کم توان هستند.
طرحواره آسیب پذیری چیست؟
طرحواره آسیب پذیری به انگلیسی: Vulnerability schema است. بیمارانی که طرحواره آسیب پذیری دارند ترسی افراطی و غیر قابل کنترل دربرابر به خطر افتادن سلامتیشان دارند. در حوزه خطر طرحواره آسیب پذیری، این افراد مدام نگران هستند که اتفاقی بیفتاد و امنیت خودشان و عزیزانشان به خطر بیافتد. افراد با طرح واره آسیب پذیری دنیا را جای وحشتناکی میدانند که ممکن است امنیتشان را به خطر بیاندازد. در مقابل هر برآورد احساس خطری به شدت آشفته میشوند و آرامش خود را از دست می دهند.
طرحواره خود تحول نیافته یا گرفتار چیست؟
افراد با طرحواره خود تحول نیافته، ارتباط عاطفی شدید و اغراق آمیزی با یکی از افراد مهم زندگی (اغلب والدین) دارند. این ارتباط به حدی تمام جنبه های زندگی آنها را مختل کرده است که به کلی فردیتشان را از دست داده اند. احساس همیشگی آنها ادغام وجودشان با دیگری است، گوی که هیچ عقیده و سبک تفکری منحصر به خودشان ندارند. افراد با طرحواره خود تحول نیافته بر این باور اند که بدون حمایت دیگری نمی توانند شاد باشند و به حیات خود ادامه دهند. از بسیاری از جنبه ها این طرح واره و طرحواره وابستگی به همدیگر شباهت دارند، اما تفاوت اصلی این دو تله شخصیتی در احساس پوچی و سردرگمی، جهت نداشتن و بی هدفی همیشگی افراد با طرحواره خود تحول نیافته است.
طرحواره شکست چیست؟
افراد گرفتار در تله شخصیتی شکست، اعتقاد راسخی دارند که انسانی شکست خورده اند. یا در افسردگی از این امر به سر می برند که همین الان شکست خورده اند، یا با این ترس زندگی میکنند که بالاخره شکست خورده و نابود می شوند. چنین افرادی مانند افراد با طرحواره وابستگی نسبت به همسالان خود احساس بی کفایتی می کنند و خود را افراد ضعیف تر و کم توان تری میبینند. همچنین مانند افراد گرفتار در طرحواره نقص و شرم، بر این باور هستند که شخصی، دیوانه، بی استعداد، نالایق و نادان هستند که به نسبت دیگران هیچ دستاورد قابل توجهی ندارند..
اغلب آدم های کاملا موفقی از آب درمی آیند، با این حال احساس میکنند موفقیت های آنها ساختگی و جعلی است
طبقه سوم حوزه محدودیت های مختل شده:
حوزه محدودیت های مختل شده میتواند شامل هر اقدامی از جانب نزدیکان کودک باشد که، به فرد این حس را القا کرده است که هیچ حدومرزی وجود ندارد و او موظف به عمل کردن به هیچ قانون و مقرراتی نیست. البته طرحواره های این حوزه ممکن است به دلیل مرزگذاری های شدید و بی پایه و اساس نیز باشند. به هر حال در روند طرحواره درمانی به گذشته و زمان کودکی فرد رجوع کرده و علل شکل گیری هر یک از طرحواره های این حوزه را، بررسی می کنند. طرحواره های حوزه محدودیت های مختل شده عبارتند از: طرحواره استحقاق و طرحواره خویشتن داری ناکافی که، در ادامه به معرفی هر یک می پردازیم.
طرحواره استحقاق چیست؟ (طرحواره بزرگمنشی)
افراد با طرحواره استحقاق، بر این باور هستند که نسبت به دیگران یک سر و گردن، بالاتر هستند. طرحواره استحقاق اگر شدت بسیار بالایی داشته باشد تحت عنوان اختلال شخصیت خود شیفته نیز نام برده می شود که یکی از نشانه های آن اعتماد به نفس کاذب است. باور پایه در تله بزرگمنشی این است که، فرد برای خود حقوق ویژه ای قائل است و هیچ گونه تعهدی نسبت به رعایت قوانین، هنجار های جامعه و حقوق دیگران ندارد. طرح واره استحقاق عموما در حوزه محدودیت مختل شده دسته بندی شده است اما گاهی یک راهکار دفاعی است که بیماران برای فرار از طرح واره های دیگر از آن استفاده می کنند. مثلا ممکن است فردی تله بی اعتمادی داشته باشد، لذا از آنجایی که جهان را جای خطرناکی می داند که ممکن است هر لحظه از آن سواستفاده شود پس راز موفقیت را در آن می بیند که، خودش نیز در این جهان بی در و پیکر با قوانین جنگل، حقوق دیگران را رعایت نکند. برای طرحواره درمانی بیمارانی با این تله شخصیتی، ابتدا طرحواره درمانگر باید به این امر مشرف شود که آیا طرح واره در حوزه خود فعال شده و یا یک راهکار دفاعی برای طرح واره های حوزه ترد و بریدگی است.
طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که، افراد با طرحواره خویشتن داری ناکافی تاب و توان، تحمل کردن هیچ گونه ناکامی را ندارند. این در حالی است که شاید افراد عادی بدانند که در راه رسیدن به اهدافشان، ممکن است شکست بخورند. لذا برای شکست های خود ناراحت شده و سوگواری می کنند اما نهایتا از جای خود بلند شده و دوباره شروع می کنند. اگر این طرح واره در فردی شدن بگیرد، او توان تحمل هیچ شکستی را ندارد اما در شکل های خفیف تر این تله شخصیتی، فردا در جلوگیری از بیان شدی هیجانات خود عملکرد ضعیفی دارد. درد را تحمل نمی کند و میخواهد هرچه سریع تر به پایان برسد، از مسئولیت پذیری گریزان است، به هر قیمتی که شده از تعارض جلوگیری می کند و زیاد به خودش سخت نمیگیرد در واقع این رفتار بخشی از رفتارهایی است که فرد انجام میدهد تا طرح واره فعال نشود و او را آزار ندهد.
طرحواره نقص و شرم چیست؟
طرحواره نقص و شرم به انگلیسی: Scheme of defects and shame است. طرحواره نقص و شرم از آن دسته از طرح واره های بنیادی است که زندگی فرد را در تمام جنبه ها تحت تاثیر قرار می دهد و در اصل یکی از آثار عزت نفس تضعیف شده است. افراد با طرح واره نقص و شرم، عمیقا بر این باورند که، افرادی ناقص، معیوب، حقیر، بد، بی ارزش یا دوست نداشتنی اند. طبیعی است که این افراد در اعماق وجودشان همیشه احساس شرمندگی می کنند. برخی به این احساس واقف اند و برخی دیگر آنچنان سالها برای مخفی کردن آن از دیگران تلاش کرده اند که، حتی خودشان هم فراموش کرده اند این احساس شرمندگی است که، آنها را عذاب میدهد.
اگر پای صحبت برخی از افراد مبتلا به طرحواره نقص و شرم بنشینید در اغلب موارد، آنها حتی نمی دانند چه عیب و نقصی دارند که خود را به خاطر آن تا این حد منفور می دانند. این افراد تمام مدت احساس بی کفایتی می کنند و همیشه ترس از این دارند که نقص هایشان رو شود و در مقابل دیگران تحقیر شوند. فکرش را بکنید زندگی با چنین حسی تا چه اندازه می تواند آزار دهنده باشد.
دستاورد دوست عزیزی از همراهان راز موفقیت به نقل قول از خودشان:
«خودکم بینی داشتم و حالم خیلی بد بود… شاید باورتون نشه استاد ولی شما یه معجزه بودین برای من… دو جلسه اول دوره پرواز برای من معجزه بود و تغییرات من غیرقابل تصور هست»
برای دیدن نتایج و دستاورد های دوستان راز موفقیتی ما کلیک کنید.
رفتارهای شاخص افراد با طرحواره نقص و شرم عبارتند از:
۱-از برقراری ارتباط و رابطه با دیگران به شدت می ترسند.
۲-خود را انسانی سرشار از صفات منفی می دانند و هیچ نقطه مثبتی در وجود خود پیدا نمیکنند.
۳-همواره از این موضوع که دیگران به ضعف هایشان پی ببرند و آنها رذا تحقیر کنند می ترسند.
۴-احساس نقص و بی کفایتی در روابط، ازدواج را به کاری وحشتناک و نشدنی برای آنها تبدیل کرده است.
دستاورد دوست عزیزی از همراهان راز موفقیت به نقل قول از خودشان:
«تغییراتی که داشتم بینظیر بود.. خود کم بین بودم، اصلا نمیتونستم جلوی جمع حرف بزنم، انقدر تغییر کردم که همه بهم گفتن که چقدر تغییر کردم… زندگیم جهشی تغییر کرد… الان به همه میگم تمرینات و تجربه های استاد جولایی مو لای درزش نمیره»
برای دیدن نتایج و دستاورد های دوستان راز موفقیتی ما کلیک کنید.
طبقه دوم حوزه خودگردانی و عملکرد مختل شده
حوزه خودگرانی و عملکرد مختل شده میتواند شامل هر اقدامی از جانب نزدیکان کودک باشد که، توانایی فرد برای جدا شدن از خانواده و داشتن عملکردی مستقل را مختل کرده است. عموم افرادی که طرح واره هایشان در این حوزه قرار دارد اتفاقا والدین مهربان و دلسوزی داشتند که به قول معروف: هرکاری می کردند تا آب در دل کودکشان تکان نخورد. این والدین با حمایت بیش از اندازه هرگونه عملکرد مستقلی را در فرزندشان کشته اند. در طرحواره درمانی این حوزه از طرحواره درمانی هیجانی و کارگاه طرحواره درمانی استفاده می شود. جلوتر به بررسی اینکه طرحواره درمانی هیجانی چیست می پردازیم. همچنین برای آشنایی با اینکه کارگاه طرحواره درمانی چیست پیشنهاد می کنیم به دوره مینی پرواز مراجعه کنید. این دوره بخش کوچکی از دوره پرواز است که در آن به تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس در افراد پرداخته ایم.طرح واره های این حوزه عبارتند از:
طرحواره وابستگی و بی کفایتی چیست؟
افراد گرفتار در طرحواره وابستگی و بی کفایتی، یا بر این باوراند که افرادی درمانده و نیازمند به حمایت دیگران هستند و یا خودشان را افرادی درمانده و کودک وار نشان میدهند تا دیگران مسولیت زندگی آنها را به عهده بگیرند. افراد با چنین تله زندگی معمولا با ترس و وحشت زیادی زندگی می کنند و توانایی انجام هیچ کاری را به تنهایی ندارند اجازه بدید طرحواره وابستگی را با یک مثال برایتان توضیح دهم.
طرحواره وابستگی و بی کفایتی دو بعد اصلی دارد:
اولین بعد این طرح واره، احساس بی کفایتی است. چنین بیمارانی، حتی برای تصمیمات روزمره، نمیتوانند به قضاوت های خود اعتماد کنند. بر این باور هستند که توان تصمیم گیری ندارند و تصمیمات اشتباهی می گیرند. از هرگونه تغییری هراس دارند و میخواهند در همان محیط آشنای گذشته باقی بمانند. از شروع کردن کارهای جدید به تنهایی و حتی در موارد حاد تر از قرار گرفتن در هر موقیت جدیدی به شدت نفرت دارند
دومین بعد این طرح واره احساس وابستگی است. در عموم موارد احساس وابستگی به دنبال احساس بی کفایتی است اما، هستند مواردی که بدون اینکه احساس بی کفایتی کنند، به دیگران برای حل مشکلات خود وابسته هستند. این افراد احساس کودکی را دارند که در همه موارد نیاز من والدی است تا از او مراقبت کند.
رفتارهای شاخص افراد با طرحواره وابستگی و بی کفایتی:
۱-همواره به دنبال کسی هستند تا در کارها، به آنها کمک کند.
۲-مدام از دیگران نظرخواهی میکنند و سوال میپرسند که چگونه یک کار را انجام دهند.
۳-توانایی انجام بسیاری از کارها نظیر سفر رفتن و … را به تنهایی ندارند.
۴-در مدیریت مالی افرادی کم توان هستند.
طرحواره آسیب پذیری چیست؟
طرحواره آسیب پذیری به انگلیسی: Vulnerability schema است. بیمارانی که طرحواره آسیب پذیری دارند ترسی افراطی و غیر قابل کنترل دربرابر به خطر افتادن سلامتیشان دارند. در حوزه خطر طرحواره آسیب پذیری، این افراد مدام نگران هستند که اتفاقی بیفتاد و امنیت خودشان و عزیزانشان به خطر بیافتد. افراد با طرح واره آسیب پذیری دنیا را جای وحشتناکی میدانند که ممکن است امنیتشان را به خطر بیاندازد. در مقابل هر برآورد احساس خطری به شدت آشفته میشوند و آرامش خود را از دست می دهند.
طرحواره خود تحول نیافته یا گرفتار چیست؟
افراد با طرحواره خود تحول نیافته، ارتباط عاطفی شدید و اغراق آمیزی با یکی از افراد مهم زندگی (اغلب والدین) دارند. این ارتباط به حدی تمام جنبه های زندگی آنها را مختل کرده است که به کلی فردیتشان را از دست داده اند. احساس همیشگی آنها ادغام وجودشان با دیگری است، گوی که هیچ عقیده و سبک تفکری منحصر به خودشان ندارند. افراد با طرحواره خود تحول نیافته بر این باور اند که بدون حمایت دیگری نمی توانند شاد باشند و به حیات خود ادامه دهند. از بسیاری از جنبه ها این طرح واره و طرحواره وابستگی به همدیگر شباهت دارند، اما تفاوت اصلی این دو تله شخصیتی در احساس پوچی و سردرگمی، جهت نداشتن و بی هدفی همیشگی افراد با طرحواره خود تحول نیافته است.
طرحواره شکست چیست؟
افراد گرفتار در تله شخصیتی شکست، اعتقاد راسخی دارند که انسانی شکست خورده اند. یا در افسردگی از این امر به سر می برند که همین الان شکست خورده اند، یا با این ترس زندگی میکنند که بالاخره شکست خورده و نابود می شوند. چنین افرادی مانند افراد با طرحواره وابستگی نسبت به همسالان خود احساس بی کفایتی می کنند و خود را افراد ضعیف تر و کم توان تری میبینند. همچنین مانند افراد گرفتار در طرحواره نقص و شرم، بر این باور هستند که شخصی، دیوانه، بی استعداد، نالایق و نادان هستند که به نسبت دیگران هیچ دستاورد قابل توجهی ندارند..
اغلب آدم های کاملا موفقی از آب درمی آیند، با این حال احساس میکنند موفقیت های آنها ساختگی و جعلی است
طبقه سوم حوزه محدودیت های مختل شده:
حوزه محدودیت های مختل شده میتواند شامل هر اقدامی از جانب نزدیکان کودک باشد که، به فرد این حس را القا کرده است که هیچ حدومرزی وجود ندارد و او موظف به عمل کردن به هیچ قانون و مقرراتی نیست. البته طرحواره های این حوزه ممکن است به دلیل مرزگذاری های شدید و بی پایه و اساس نیز باشند. به هر حال در روند طرحواره درمانی به گذشته و زمان کودکی فرد رجوع کرده و علل شکل گیری هر یک از طرحواره های این حوزه را، بررسی می کنند. طرحواره های حوزه محدودیت های مختل شده عبارتند از: طرحواره استحقاق و طرحواره خویشتن داری ناکافی که، در ادامه به معرفی هر یک می پردازیم.
طرحواره استحقاق چیست؟ (طرحواره بزرگمنشی)
افراد با طرحواره استحقاق، بر این باور هستند که نسبت به دیگران یک سر و گردن، بالاتر هستند. طرحواره استحقاق اگر شدت بسیار بالایی داشته باشد تحت عنوان اختلال شخصیت خود شیفته نیز نام برده می شود که یکی از نشانه های آن اعتماد به نفس کاذب است. باور پایه در تله بزرگمنشی این است که، فرد برای خود حقوق ویژه ای قائل است و هیچ گونه تعهدی نسبت به رعایت قوانین، هنجار های جامعه و حقوق دیگران ندارد. طرح واره استحقاق عموما در حوزه محدودیت مختل شده دسته بندی شده است اما گاهی یک راهکار دفاعی است که بیماران برای فرار از طرح واره های دیگر از آن استفاده می کنند. مثلا ممکن است فردی تله بی اعتمادی داشته باشد، لذا از آنجایی که جهان را جای خطرناکی می داند که ممکن است هر لحظه از آن سواستفاده شود پس راز موفقیت را در آن می بیند که، خودش نیز در این جهان بی در و پیکر با قوانین جنگل، حقوق دیگران را رعایت نکند. برای طرحواره درمانی بیمارانی با این تله شخصیتی، ابتدا طرحواره درمانگر باید به این امر مشرف شود که آیا طرح واره در حوزه خود فعال شده و یا یک راهکار دفاعی برای طرح واره های حوزه ترد و بریدگی است.
طرحواره خویشتن داری ناکافی چیست؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که، افراد با طرحواره خویشتن داری ناکافی تاب و توان، تحمل کردن هیچ گونه ناکامی را ندارند. این در حالی است که شاید افراد عادی بدانند که در راه رسیدن به اهدافشان، ممکن است شکست بخورند. لذا برای شکست های خود ناراحت شده و سوگواری می کنند اما نهایتا از جای خود بلند شده و دوباره شروع می کنند. اگر این طرح واره در فردی شدن بگیرد، او توان تحمل هیچ شکستی را ندارد اما در شکل های خفیف تر این تله شخصیتی، فردا در جلوگیری از بیان شدی هیجانات خود عملکرد ضعیفی دارد. درد را تحمل نمی کند و میخواهد هرچه سریع تر به پایان برسد، از مسئولیت پذیری گریزان است، به هر قیمتی که شده از تعارض جلوگیری می کند و زیاد به خودش سخت نمیگیرد در واقع این رفتار بخشی از رفتارهایی است که فرد انجام میدهد تا طرح واره فعال نشود و او را آزار ندهد.
فرکانس و ارتعاش